محمدصادق حائری شیرازی

محمدصادق حائری شیرازی (۱۳۱۵-۱۳۹۶ش) از روحانیون فعال در انقلاب اسلامی ایران و از اساتید اخلاق حوزه علمیه قم. حائری در دوره اول مجلس شورای اسلامی و نیز دوره اول، دوم و چهارم مجلس خبرگان رهبری به نمایندگی از مردم شیراز حضور داشت و با شهادت سید عبدالحسین دستغیب از سوی امام خمینی به امامت جمعه شیراز منصوب شد. آیت الله بروجردی، سید محمد داماد و امام خمینی از اساتید وی در حوزه علمیه قم بوده‌اند.

حائری شیرازی در مجلس خبرگان پس از درگذشت امام خمینی به عنوان اولین مخالف شورایی شدن رهبری سخنرانی کرد.

زندگی‌نامه

محمدصادق (محی‌الدین) حائری شیرازی ۱۲ بهمن ۱۳۱۵ش در شیراز به دنیا آمد. او خود را از نوادگان مقدس اردبیلی می‌دانست. پدرش عبدالحسین متولد کربلا و مادرش از سادات منسوب به صفی‌الدین اردبیلی بود. پدر وی در عراق از شاگردان آقا سید اسماعیل صدر و سید صدرالدین صدر بوده است. وی در سال ۱۳۴۸ با دختر آیت الله سید نورالدین حسینی شیرازی ازدواج کرد که ثمره آن ۶ فرزند پسر و یک دختر است.

تحصیلات علوم دینی

حائری شیرازی تحصیلات سطح را در مدرسه منصوریه و مدرسه محمودیه و سپس مدرسه آقا باباخان شیراز طی نمود. رژیم پهلوی، وی را به دلیل مسایل سیاسی از تحصیل در دانشگاه بازداشت. پس از آن در سال ۱۳۳۵ش به تحصیل علوم حوزوی مشغول گردید. دروس سطح حوزه را در شیراز و طی سه سال نزد اساتیدی مانند بهاءالدین محلاتی و محمدعلی موحد گذراند سپس به قم مهاجرت کرده و در دروس آیت الله بروجردی، امام خمینی، سید محمد داماد، آیت الله اراکی و میرزا هاشم آملی حاضر شد.

وی از سال ۱۳۵۰ در قم دروس اعتقادی، مباحث جامعه‌شناسی و مسایل تربیتی و نهج‌البلاغه را تدریس کرد. مدرسه حقانی، مکتب توحید (خواهران)، و مدرسه رضویه از مراکزی بود که حائری در آن‌ها به تدریس پرداخت. طلاّب و پژوهشگران این سه مرکز آموزشی بعدها از اساتید و محقّقان حوزه علمیه شدند و بیشتر آنان در بدنه حکومت جمهوری اسلامی ایران و قوای سه‌گانه مسئولیت‌هایی داشتند.وی به زبان‌های عربی و انگلیسی تسلط داشت و با مهارت خاصی از تمثیلات در تدریس‌ها و سخنرانی‌هایش استفاده می کرد.کتاب «تمثیلات» گزیده‌ای از ۵۰ سال سخنرانی‌ حائری شیرازی است که در آنها با استفاده از روش خاصی به مخاطب عام درس اخلاق داده است.

حائری شیرازی در دوره‌های مختلف به خصوص پس از استعفا از امامت جمعه شیراز و بازگشت به قم، از اساتید اخلاق در حوزه علمیه قم به شمار می‌رفت. گفته شده که جلسات درس اخلاق وی با اقبال خوبی در میان طلاب مواجه بوده است.

درگذشت

حائری شیرازی، سال‌های پایانی عمر خود را در قم گذراند و در ۲۹ آذر ۱۳۹۶ش پس طی کردن یک دوره بیماری در همان شهر درگذشت. آیت الله شبیری زنجانی بر او نماز گزارد و در حرم حضرت معصومه دفن شد.

مبارزه با حکومت پهلوی

ورود حائری شیرازی به مبارزات سیاسی دوران پهلوی، مربوط به سال‌های پس از تبعید امام خمینی به ترکیه است. وی از سال ۴۲ش به بعد در مسجد شمشیرگرهای شیراز جلساتی برای جوانان دوره‌های متوسطه و دانشجو تشکیل می‌داد و به همین دلیل نیز چندین بار بازداشت، زندانی و تبعید شد. در جریان یکی از دستگیری‌ها در بهار سال ۱۳۵۱ش به مدت شش ماه به شهر فومن تبعید شد که این مدت را به همراه همسر و فرزندانش در خانه خواهر آیت‌الله بهجت گذراند.

پس از انقلاب اسلامی

پس از انقلاب در دوره اول مجلس شورای اسلامی به عنوان نماینده مردم شیراز انتخاب شد و ریاست کمیسیون اصل ۹۰ را عهده‌دار گردید.حائری شیرازی علاوه بر این در دوره‌های اول، دوم و چهارم مجلس خبرگان رهبری به نمایندگی از مردم استان فارس حضور داشت.

امام خمینی در ۱۰ دی ۱۳۶۰ش او را به امامت جمعه شیراز منصوب کرد. پیش از آن سید عبدالحسین دستغیب (شهادت ۲۰ آذر ۱۳۶۰ش) این سمت را بر عهده داشت.

در جلسه‌ای که پس از فوت امام خمینی و برای تعیین رهبر جدید تشکیل گردید؛ حائری شیرازی به عنوان اولین مخالف شورایی شدن رهبری سخنرانی کرد.

در سال ۱۳۸۷ش حائری شیرازی از سمت امامت جمعه شیراز استعفا داد.

فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی

از حائری شیرازی بیش از بیست عنوان کتاب به چاپ رسیده است علاوه بر این وی طرح‌ها و پروژه‌های اقتصادی و فرهنگی متعددی را نیز ابداع و عملیاتی نمود.

آثار مکتوب

طرح فلاحت در فراغت

حائری شیرازی در سال ۱۳۷۶ طرحی با عنوان فلاحت در فراغت عنوان کرد و در همان سال نیز موسسه‌ای با همان نام و در استان فارس تاسیس نمود. این طرح بر این اساس استوار بود که افراد در اوقات فراغت روزمره خود به امر درختکاری و باغبانی مشغول شوند. مشارکت در تولیدات کشور و اشتغال زایی، صادرات، جلوگیری از تخریب خاک، بیابان زدایی و استفاده از سیلاب‌ها و دیگر منابع طبیعی از جمله اهداف این طرح بودند. وی معتقد بود در پی اجرایی شدن این نظریه تمام دشت‌ها و بیابان‌ها و فضاهای طبیعی تبدیل به درخت شوند و ظرفیت نگهداری باران افزایش یابد و در هر اقلیمی از هر فرصت و امکاناتی برای کشت استفاده گردد. حائری هدف نهایی این طرح را امتیازات و مزایای انتقال زمین از دولت به مردم می‌دانست. این طرح با انتقادات بسیاری مواجه گردید.

انتظار مهر و آموزش مستمر دانش‌های نو به ائمه جمعه کشور از دیگر طرح‌هایی بود که حائری شیرازی در طول حیات خود آن‌ها را مطرح کرد.

کناره‌گیری‌ها و مواضع

حائری شیرازی در طی زندگی سیاسی و اجتماعی خود اقداماتی انجام داد که برخی از آن‌ها موجب گردید مدتی در صدر اخبار قرار گیرد. برخی از این اقدامات عبارتند از:

• در سال ۱۳۸۷ش وی پس از سال‌ها از امامت جمعه شیراز استعفا داد و علت آن‌را عذر شرعی شخصی غیرجسمی اعلام کرد.

• در مهر سال ۱۳۹۶ش با انتشار پیامی از برخی سیاست‌مداران ایرانی مانند سید محمد خاتمی و محمد محمدی ری‌شهری که به تعبیر خودش در وادی رقابت سیاسی به آن‌ها ستم کرده‌ بود حلالیت طلبید.

• در انتخابات خبرگان سال ۹۶ پس از ثبت‌نام و تایید شدن برای کاندیداتوری، با انتشار بیانیه‌ای از ادامه رقابت انصراف داد. در بخشی از بیانیه علت این اقدام را این‌گونه اعلام کرد: (اینجانب هم به امید اعلام کفر به طاغوت در زمینه‌هایی که مورد غفلت واقع شده، می‌خواستم در مجلس خبرگان آینده حضور داشته باشم که برای حوزه انتخابیه تهران ثبت نام کردم تا آرای مرکز کشور پشتوانه کار بزرگی که می‌خواهم انجام دهم، باشد ولی جامعتین تعهداتی به دیگران داشتند و غیر از مرکز تهران هم برای منظور حقیر مناسب نبود و از طرف دیگر مستقل وارد صحنه انتخابات شدن، ایهام مقابله با استخوان‌داران در حرکت انقلابی و اسلامی ما و پیوستن به دیگران را در پی داشت.)

وی هم‌چنین نامه‌نگاری‌های متعددی نیز با برخی از مسئولان جمهوری اسلامی ایران داشت که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• چند نامه به اکبر هاشمی رفسنجانی درباره موضوعاتی مانند: «روش ایجاد اشتغال در کشور»، «تبدیل آپارتمان نشینی به باغ نشینی»، «موانع اشتغال زایی و مسائل اقتصادی و تفاوت عملکرد ما در آن با حوزه مسائل سیاسی» (رنجنامه آیت‌الله حائری)، «پول اعتباری»، «روش ریشه کن کردن ربا» و «رسیدن به نظریه اعتبار مقوم مالیت».
• نامه به دکتر عباس شیبانی با موضوع: «روش نابود کردن ربا»، «تأسیس بانک پول با پشتوانه ثابت»
• نامه به خانم معصومه ابتکار با عناوین: «تذکرات نسبت به محیط زیست» و «جلوگیری از قطع اشجار»
• پیام به کنگره سعدی شناسی.

پانویس

منابع